Hieronder volgt een reeks van referenties die de leerervaring betekenisvol zullen verrijken. Het is bedoeling om deze lijst gaandeweg uit te breiden, ook met leestips van de deelnemers. Voel je dus vrij om aan te vullen met interessante boeken.

Sleutelboek

Michael Puett en Christine Gross-Loh (2016) De Weg. Wat Chinese filosofen ons over het goede leven leren [Bespreking].

Over verandering

Stuart Read et al. (2010) Effectual Entrepreneurship [Bespreking].

Tim Ingold (2012) Making: Anthropology, Archaeology, Art and Architecture [Bespreking].

David Turnbull (2000) Masons, Tricksters and Cartographers: Comparative Studies in the Sociology of Scientific and Indigenous Knowledge.

Charles Spinosa et al. (1997) Disclosing New Worlds: Entrepreneurship, Democratic Action, and the Cultivation of Solidarity.

Over scenariodenken

Peter Schwartz (1991) The Art of the Long View. Planning for the Future in an Uncertain World.

Een klassieker die heel veel bijgedragen heeft tot het toegankelijk maken van de scenario-aanpak. Onderhand wel wat gedateerd. En geeft relatief weinig houvast om zelf aan de slag te gaan. Maar toegankelijk en erg verhalend geschreven. Focus op exploratieve scenario's voor strategisch besluitvorming in een bedrijfscontext.

Kees van der Heijden (1996) Scenarios. The Art of Strategic Conversation.

Bouwt verder op de exploratieve aanpak van Schwartz, maar iets technischer en praktischer. De focus op de wijze waarop scenario's een context creëren voor een 'strategische conversatie' is zeker waardevol en sluit goed aan bij de cursus.

Michel Godet (2001) Creating Futures: Scenario Planning as a Strategic Management Tool [Download].

Godet is een sleutelfiguur in de Franse school van 'La Prospective'. Dit boek biedt een rigoureuze handleiding voor het ontwikkelen van exploratieve scenario's, inclusief meer technische methodieken zoals cross-impact analyse en actor analyse (die we in de cursus niet zullen bespreken). Voorbeelden uit de sfeer van corporate strategy en regionale ontwikkeling.

Gaston Berger et al. (2012) De la prospective : Textes fondamentaux de la prospective française (1955-1966).

Een verzameling van beginselverklaringen en essayistische stukken uit de begin- en bloeiperiode van 'La Prospective'. Aanbevolen.

David Holmgren (2009) Future Scenarios: How Communities Can Adapt to Peak Oil and Climate Change.

Een invloedrijke set normatieve scenario's tegen de achtergrond van twee sleutelonzekerheden: de impact van klimaatverandering enerzijds en van Peak Oil anderzijds. Holmgren is één van de grondleggers van de permacultuur en zijn denken heeft de Transition Town beweging sterk beïnvloed.

Scenario's: voorbeelden

Er zijn ondertussen duizenden sets van scenario's ontwikkeld. Dit is slechts een kleine greep. Deze lijst kan vanzelfsprekend aangevuld worden.

Kijk- en luisterlijst

Ik neem de vrijheid om een nieuwe categorie toe te voegen aan de leeslijst: de kijk- en luisterlijst. Omdat er tal van toekomstscenario's te vinden zijn in films, series, en zelfs in een podcast. En omdat die de toekomst verbeelden op een manier waarop officiële rapporten dat niet kunnen.

Flash Forward - een podcast (audio-reeks) waarbij in elke aflevering een mogelijke toekomst voor een specifiek onderwerp verkend wordt.
Black Mirror - een serie die in elke aflevering een mogelijke dystopische toekomst verbeeldt. Niet om te "binge-watchen", want vrolijk word je er niet van. Maar wel levensecht verbeeld wat het bijvoorbeeld kan betekenen om in een toekomst te leven waarin elk moment in ieders leven achteraf terug te bekijken is (wie heeft nog nooit gedacht: "had ik maar een opname van dat gesprek van gisteren"?). Tip: je wilt het niet meemaken. - Te vinden op Netflix.
Her - Een film waarin de computer vervangen is door een artificiële persoonlijke assistent. Die gevoelens krijgt. En gevoelens bij het eenzame hoofdpersonage oproept. Mind-bending.

A workshop on complex challenges for alpine communities organised by the MonViso Institute and the shiftN Academy